Een beschrijving van de nog aanwezige restanten van het oude Citadel in het huidige Citadelpark te Gent:

Op bovenstaand origineel grondplan van de volledige Citadel werd aangeduid welke delen mogelijks nog onder deze structuur verborgen kunnen zitten. Omdat het in dit geval niet kan gegarandeerd worden daar er al dan niet nog originele structuren in verwerkt zitten, werden deze locaties in het geel aangeduid. (Plan: Collectie Gents Stadsarchief)

Op het bovenstaande luchtfoto van Gis-Vlaanderen, werd dezelfde lokatie aangeduid met een rode stip om het oriënteren in het huidige park wat te vereenvoudigen.

De schets hierboven geeft een vrij gedetailleerd beeld van deze Ravelijn tussen Bastion 1 en 2. De Courtine op de achtergrond is trouwens deze waar het poortgebouw heden nog van bestaat. De meest linkse gekleurde ruimte zou één van de drie kanonkamers geweest moeten zijn. Deze kanonkamers namen de droge gracht rondom de Ravelijn onder vuur. De meest rechtse gele ruimte zou een kamertje moeten geweest zijn dat diende voor de ophaling van de valbrug ter plaatste. Het is hier niet zo eenvoudig in te zien hoe de structuur er in realiteit ooit moet hebben uitgezien. Zeker omdat men er rekening moet mee houden dat de Ravelijn zeker hoger zal gelegen hebben dan de gedeeltes errond. De gele spie tussen beide eerder genoemde ruimtes is waarschijnlijk een spleetvormige ruimte waarover de valbrug liep en die ook uitkwam onderaan de droge gracht. Wetende dat de poortstructuur in de courtine 1-2 (achter deze Ravelijn dus) ook nog de hoofdingang was van het fort, is het op basis van dit plan zelfs niet goed te snappen hoe de hoofdingang van het toenmalige fort ooit uitkwam op de toenmalige bestaande wallen van het stad Gent. Dit is een gegeven dat op de bestaande plannen en schetsen zeker nooit degelijk is uitgewerkt en nog minder is terug te vinden in de documentatie terug te vinden in het Gentse Stadsarchief. Mogelijks is dit zelfs nooit effectief ten volle uitgewerkt geweest daar het fort nooit zijn eigenlijk functie waar het voor ontworpen werd, heeft vervuld.

Korte blik op het ontstaan van deze structuur in het Citadelpark, heden beter gekend als "Het Moorke".

In 1878 werd aan de kleine vijver door de aannemer Picha uit Kwatrecht, een gelijkaardige grotstructuur gemaakt zoals er reeds een aantal structuren bestonden. Deze verstopten reeds de nog bestaande restanten van van Bastion 5. Dit vormde in die tijd het gedeelte van het park, beter gekend als "De Zwitserse Vallei". Dit stukje moest hier perfect bij aansluiten. Origineel betrof het een rotspartij met een waterval en bovenaan een duiventil. (Foto rechts: allicht van rond 1900: Boek 100 jaar Gentse Groendienst). De duiventil verdween met de jaren en moest plaats maken voor een beeld dat al wat

verschillende locaties had gekend in het Gentse, namelijk het Moorke. Omdat de structuur volledig identiek is als deze waarbij men nog bestaande structuren van het fort liet verdwijnen onder deze nepgrotten, laat dit ook wel in stilte vermoeden nog beperkte restanten te bevatten van het oude fort. Hier zijn wel op het moment totaal geen directe aanwijzingen voor te vinden, behalve de lokatie van de structuur. (Foto: een beeld zoals de structuur nu nog zichtbaar is in het park - Replica)

De geschiedenis waar dit monument naar verwijst is wel niet bij iedereen even geliefd omdat het België herinnert aan zijn allicht niet zo onschuldige koloniale verleden. Het originele monument is opgericht er ere van Jozef en Lieven Van De Velde. Beiden onderhandelden in het toenmalige Belgisch Congo met plaatselijke opperhoofden. Jozef stierf in Congo aan galkoorts. Bij één van zijn vakanties in België werd Lieven Van De Velde vergezeld van een Afrikaantje, Sakala genoemd. Hij verbleef geruime tijd in Gent en kreeg hier allicht zelfs schoolondericht. Ook Lieven stierf enkele jaren later tijdens één van zijn volgende verblijven in Congo in Leopoldstad. Over het lot van Sakala, waarvan het zelfs totaal onduidelijk is of hij ooit mee terugkeerde naar Congo of zelfs hier bleef, is na de dood van Lieven Van De Velde, weinig of niets meer vernomen.

Korte blik op de heden nog bestaande structuur.

Heden loopt er geen fontijn meer over de structuur. Voor de rest is de structuur in de laatste jaren altijd al ongewijzigd gebleven. Er is een volledig rondgang mogelijk, zelfs achter de ruimte waar vroeger de fontijn naar beneden viel. Dit zal in die tijd wel een geliefd plaatsje geweest zijn voor verliefde koppeltjes.

Bovenop de rotstructuur vindt men het monument voor de twee Gentse koloniale gebroers Van De Velde. Het beeld van "het Moorke" dat de bovenkant van het monument siert, toont het zwarte ventje dat ooit door Lieven Van De Velde werd meegebracht naar Gent bij één van zijn vakanties. Het beeld zou ook in de richting van Congo kijken.

De grotstructuur die aanwezig is, is praktisch identiek aan de structuren die men voor de rest van het park kan terugvinden, als camouflage rondom oude restanten van het fort. Daarom dat dit monument ook wel laat vermoeden originele (allicht zeer beperkte) structuren zou kunnen bevatten. Vervelend is wel dat bij deze structuur nergens restanten te zien zijn van baksteen die zouden kunnen wijzen op originele Citadel-restanten, die er nog zouden kunnen ondersteken.

Graag had ik bij deze onderstaande diensten willen danken voor het mogelijk maken van deze reportage:

De diensten Stadsarcheologie en Stadsarchief, beiden gevestigd in "De Zwarte Doos", Dulle Grietlaan 12, 9050 Gentbrugge voor het ter beschikking stellen van de originele kaarten, schetsen en afbeeldingen.
Mr. Ghislain Mineur voor zijn meer dan deskundige uitleg over het originele Citadel en zijn zeer vlotte samenwerking als het gaat over het beschikbaar stellen van documentatie.
Mr José Dejonckheere voor zijn eveneens gedreven speurwerk in deze materie.
Gentblogt.be voor de historische uitleg van het aanwezige monumentje op zich (blog bestaat niet meer)

Bovenkant van pagina

Home

Vestingen directe omgeving Gent

Vorige "Restanten Bastion 5 : De mysterieuze grot"

Vervolg "Restanten Ravelijn 5-1 in het Amfitheater"